کمردرد معمولاً به عنوان مشکلی در نظر گرفته میشود که مختص بزرگسالان و سالمندان است. با این حال، در دهههای اخیر، شیوع کمردرد در میان نوجوانان بهطور چشمگیری افزایش یافته است. این موضوع باعث نگرانی والدین و مربیان شده است: آیا کمردرد در نوجوانان خطرناک است؟
تغییر الگوی سلامت در نوجوانان
دوران نوجوانی زمان رشد سریع اسکلتی و تغییرات هورمونی است. در گذشته، کمردرد در این سنین اغلب نشانهای از یک بیماری زمینهای جدی تلقی میشد، اما امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی (کمتحرکی، استفاده بیش از حد از تکنولوژی و کیفهای مدرسه سنگین)، بسیاری از کمردردها ماهیت "مکانیکی" پیدا کردهاند. با این حال، به دلیل باز بودن صفحات رشد و حساسیت ستون فقرات در این سن، هرگز نباید کمردرد در نوجوانان را نادیده گرفت.
چه زمانی کمردرد در نوجوانان خطرناک است؟ (علائم قرمز)
در بیشتر موارد، کمردرد نوجوانان ناشی از گرفتگی عضلانی است، اما اگر با موارد زیر همراه باشد، میتواند نشانهای از یک مشکل جدی (مانند عفونت، تومور یا شکستگیهای پنهان) باشد:
درد شبانه: دردی که مانع خوابیدن نوجوان میشود یا او را از خواب بیدار میکند.
علائم عصبی: گزگز، مورمور شدن، بیحسی یا ضعف در پاها.
کاهش وزن ناگهانی: کم شدن وزن بدون دلیل مشخص همراه با بیاشتهایی.
تب و لرز: نشاندهنده احتمال عفونت در ستون فقرات.
تغییر در کنترل مثانه یا روده: این یک وضعیت اورژانسی پزشکی است.
تداوم درد: دردی که بیش از ۴ تا ۶ هفته طول بکشد و به استراحت پاسخ ندهد.
انحراف ظاهری: کج شدن ستون فقرات یا عدم تقارن در شانهها و لگن.
علل شایع کمردرد در نوجوانان
علل کمردرد در این بازه سنی را میتوان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
۱. عوامل مکانیکی و سبک زندگی
بیش از ۷۰ درصد کمردردها در این دسته قرار میگیرند.
کیفهای مدرسه سنگین: حمل کولهپشتیهای غیراستاندارد که وزنی بیش از ۱۰ تا ۱۵ درصد وزن بدن نوجوان دارند، فشار زیادی به مهرههای کمری وارد میکند.
وضعیت بدنی نادرست: نشستن طولانیمدت پشت میز یا استفاده از موبایل و تبلت با گردن خمیده، توازن عضلانی را برهم میزند.
کمتحرکی: ضعف عضلات شکم و کمر باعث میشود ستون فقرات نتواند وزن بدن را بهدرستی تحمل کند.
۲. آسیبهای ورزشی و استفاده بیش از حد
نوجوانانی که ورزشهای حرفهای انجام میدهند (ژیمناستیک، فوتبال، رقص باله) در معرض آسیب هستند.
اسپوندیلولیز: نوعی شکستگی استرسی در مهرههای کمر که در اثر خم شدن مکرر به عقب ایجاد میشود. اگر درمان نشود، میتواند به لغزش مهره (اسپوندیلولیستزیس) منجر شود.
کشیدگی عضلانی: شایعترین علت درد حاد که معمولاً با چند روز استراحت بهبود مییابد.
۳. بیماریهای ساختاری و التهابی
بیماری شورمن: نوعی قوز پشتی که در نوجوانی ظاهر میشود و ناشی از تغییر شکل مهرهها به صورت گُوهای است.
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات): اگرچه خودِ اسکولیوز همیشه دردناک نیست، اما انحراف شدید میتواند باعث خستگی عضلانی و درد شود.
دیسک کمر: برخلاف بزرگسالان، دیسک کمر در نوجوانان نادر است اما در صورت وقوع، معمولاً ناشی از یک ضربه شدید یا زمینه ژنتیکی است.
نقش تکنولوژی در کمردرد نوجوانان
پدیده "گردن پیامکی" (Text Neck) اکنون به "کمردرد دیجیتال" گسترش یافته است. نوجوانی که ساعتها در حالت لمداده روی مبل با گوشی کار میکند، قوس طبیعی ستون فقرات خود را از بین میبرد. این وضعیت باعث کشیدگی بیش از حد رباطها و تضعیف دیسکهای بینمهرهای در درازمدت میشود.
تشخیص و ارزیابی
پزشک برای تشخیص علت درد، مراحل زیر را طی میکند:
1. بررسی تاریخچه: زمان شروع درد، نوع فعالیتهای ورزشی و وجود علائم هشداردهنده.
2. معاینه فیزیکی: بررسی دامنه حرکتی، قدرت عضلانی و بازتابهای عصبی.
3. تصویربرداری:
رادیولوژی (X-Ray): برای بررسی تراز مهرهها و شکستگیها.
امآرآی (MRI): اگر شک به فتق دیسک، عفونت یا تومور وجود داشته باشد.
اسکن استخوان: برای شناسایی شکستگیهای استرسی بسیار ریز.
راهکارهای پیشگیری: وظیفه والدین و مدارس
پیشگیری همیشه سادهتر و کمهزینهتر از درمان است.
اصلاح کولهپشتی: از کولههای دوبنده استفاده شود و بندها طوری تنظیم شوند که کیف کاملاً به پشت بچسبد.
ورزش منظم: شنا و پیلاتس بهترین ورزشها برای تقویت عضلات کور یا مرکزی بدن هستند.
تنظیم ایستگاه کاری: صندلی و میز تحریر باید به گونهای باشد که کف پاها روی زمین قرار گیرد و مانیتور همسطح چشم باشد.
تغذیه مناسب: مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای استحکام استخوانها در سنین رشد حیاتی است.
روشهای درمان
درمان کمردرد در نوجوانان معمولاً با روشهای غیرجراحی (کانزرواتیو) آغاز میشود:
۱. فیزیوتراپی و اصلاح حرکتی
تمرکز بر حرکات کششی برای عضلات همسترینگ (پشت ران) و تقویت عضلات شکم. آموزش نحوه درست نشستن و بلند کردن اجسام.
۲. مدیریت درد
استفاده کوتاهمدت از مسکنهای ضدالتهاب (مانند ایبوپروفن) تحت نظر پزشک. استفاده از کمپرس گرم برای گرفتگیهای عضلانی و کمپرس سرد برای آسیبهای حاد.
۳. استفاده از بریس
در موارد خاص مانند بیماری شورمن یا شکستگیهای استرسی، ممکن است پزشک استفاده از کمربندهای طبی مخصوص را برای مدتی تجویز کند تا مهرهها در وضعیت صحیح جوش بخورند.
جنبههای روانشناختی کمردرد در نوجوانان
نکتهای که اغلب نادیده گرفته میشود، رابطه بین استرس روانی و درد جسمانی است. نوجوانانی که تحت فشار تحصیلی زیاد، قلدری در مدرسه یا مشکلات خانوادگی هستند، ممکن است استرس خود را به صورت دردهای جسمانی از جمله کمردرد نشان دهند. در این موارد، درمانهای فیزیکی به تنهایی پاسخگو نیست و مشاوره روانشناسی توصیه میشود.
آیا کمردرد نوجوان در آینده باعث دیسک کمر میشود؟
این یکی از بزرگترین نگرانیهای والدین است. تحقیقات نشان میدهد که کمردرد درماننشده در نوجوانی، یکی از قویترین پیشبینیکنندههای کمردرد مزمن در بزرگسالی است. وقتی الگوی حرکتی یک نوجوان به دلیل درد تغییر میکند، فشارهای غیرمتعارفی به مفاصل دیگر وارد میشود که میتواند فرسایش زودهنگام ستون فقرات را به همراه داشته باشد.
نتیجهگیری
در پاسخ به این سوال که "آیا کمردرد در نوجوانان خطرناک است؟" باید گفت: در اکثر موارد خیر، اما همیشه نیازمند بررسی است.
کمردردی که ناشی از خستگی یا وضعیت بدنی نامناسب باشد، با اصلاح سبک زندگی خطرناک نیست. اما از آنجا که نوجوانی دوره طلایی شکلگیری اسکلت بدن است، هرگونه دردی که با استراحت بهبود نمییابد یا علائم عصبی دارد، باید به عنوان یک هشدار جدی تلقی شود.
والدین باید به جای تجویز خودسرانه مسکن، بر فعالیت بدنی کافی و کاهش زمان استفاده از نمایشگرها تمرکز کنند. تشخیص زودهنگام مشکلاتی مثل اسپوندیلولیز یا انحراف ستون فقرات در این سن، میتواند از جراحیهای سنگین در آینده جلوگیری کند.
توصیه نهایی: اگر نوجوان شما از کمردرد شکایت دارد، ابتدا الگوی خواب، وزن کیف مدرسه و میزان فعالیت بدنی او را بررسی کنید. در صورت تداوم درد بیش از دو هفته، حتماً به متخصص ارتوپد یا طب فیزیکی مراجعه کنید.
برای خرید و انتخاب کفش های اورجینال مناسب کمردرد کلیک کنید
