برای پیشگیری از نقرس پا چه کار هایی باید انجام داد؟
نقرس (Gout)، نوعی آرتریت التهابی دردناک است که بر اثر تجمع کریستالهای اسید اوریک در مفاصل، به ویژه در انگشت شست پا، رخ میدهد. این بیماری که در گذشته به "بیماری پادشاهان" معروف بود، میتواند حملات ناگهانی و شدیدی از درد، تورم، قرمزی و گرمی را ایجاد کند که زندگی روزمره فرد را مختل میسازد. خوشبختانه، با اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و اصلاح سبک زندگی، میتوان از عود حملات نقرس به شکل مؤثری جلوگیری کرد.
مدیریت سطح اسید اوریک از طریق تغذیه و مایعات
نقرس نتیجه بالا بودن سطح اسید اوریک خون (هایپراوریسمی) است. اسید اوریک محصول نهایی تجزیه مادهای به نام پورین در بدن است که هم به طور طبیعی تولید میشود و هم از طریق مواد غذایی وارد بدن میگردد. کنترل سطح اسید اوریک با رژیم غذایی یکی از مهمترین گامهای پیشگیری است.
۱. پرهیز از غذاهای پرپورین (محرکها):
باید مصرف غذاهایی که حاوی مقادیر بسیار بالای پورین هستند را محدود یا متوقف کرد، چرا که این مواد به شدت تولید اسید اوریک را افزایش میدهند:
گوشتهای احشایی: جگر، قلوه، مغز و دل.
گوشت قرمز: مصرف زیاد گوشت گاو، گوسفند و سایر گوشتهای قرمز، به ویژه در دورههای پرخوری باید به حداقل برسد.
غذاهای دریایی خاص: صدف، ساردین، شاهماهی، ماهی کولی، قزلآلا و ماهی تن در مقادیر زیاد.
نوشیدنیهای الکلی: الکل، به ویژه آبجو، یکی از قویترین محرکهای حملات نقرس است. الکل هم تولید اسید اوریک را افزایش داده و هم دفع آن توسط کلیهها را کاهش میدهد. پرهیز کامل از الکل توصیه میشود.
۲. محدود کردن قند و فروکتوز:
مصرف قندهای ساده و نوشیدنیهای شیرین به شدت با افزایش خطر نقرس مرتبط است. فروکتوز (قند میوه) در صورت مصرف زیاد، میتواند به تولید اسید اوریک کمک کند.
نوشیدنیهای شیرین شده صنعتی: آبمیوههای مصنوعی، نوشابههای گازدار و شربتهای حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا.
آبمیوههای طبیعی: اگرچه میوهها مفید هستند، اما مصرف بیش از حد آبمیوههای طبیعی به دلیل غلظت بالای فروکتوز باید محدود شود. بهتر است خود میوه مصرف شود.
۳. افزایش مصرف مایعات (آب درمانی):
نوشیدن آب کافی به کلیهها کمک میکند تا اسید اوریک اضافی را از طریق ادرار دفع کنند.
هدفگذاری: نوشیدن حداقل ۸ تا ۱۲ لیوان آب در طول روز ضروری است تا بدن هیدراته بماند و از کمآبی که یکی از عوامل خطر تشکیل کریستال است، جلوگیری شود.
سایر مایعات: چای، قهوه و چایهای گیاهی بدون قند میتوانند مفید باشند. قهوه با سطح پایینتر اسید اوریک مرتبط است.
۴. غذاهای مفید و دوستدار نقرس:
برخی از مواد غذایی به کاهش سطح اسید اوریک یا کاهش التهاب کمک میکنند و باید در رژیم غذایی روزانه گنجانده شوند:
محصولات لبنی کمچرب: شیر، ماست و پنیر کمچرب با کاهش سطح اسید اوریک و خطر نقرس مرتبط هستند.
میوهها، به ویژه گیلاس و آلبالو: مصرف گیلاس یا آب آلبالوی طبیعی (بدون شکر) به دلیل داشتن آنتیاکسیدانها و ترکیبات ضدالتهابی، در کاهش خطر حملات نقرس بسیار مؤثر شناخته شده است.
سبزیجات: برخلاف تصورات گذشته، اکثر سبزیجات پرپورین (مانند اسفناج، مارچوبه و گل کلم) خطر ابتلا به نقرس را افزایش نمیدهند. مصرف فراوان همه سبزیجات و میوهها به جز موارد محدود شده توصیه میشود.
ویتامین C: مکملهای ویتامین C یا منابع غذایی آن (مانند پرتقال، فلفل دلمهای، لیمو) ممکن است به کاهش اسید اوریک کمک کنند.
اصلاح سبک زندگی و کنترل وزن
تغییر در عادات روزانه و سبک زندگی نقش حیاتی در پیشگیری طولانیمدت از نقرس دارد.
۱. کاهش وزن تدریجی و حفظ وزن سالم:
اضافه وزن و چاقی، یک عامل خطر عمده برای نقرس است، زیرا با افزایش مقاومت به انسولین و کاهش توانایی کلیه در دفع اسید اوریک همراه است.
کاهش وزن ملایم: هدفگذاری برای کاهش وزن تدریجی و پیوسته (مثلاً ۰.۵ تا ۱ کیلوگرم در هفته) ضروری است. رژیمهای غذایی سخت و سریع که منجر به کتونزایی میشوند، میتوانند اسید اوریک را به طور ناگهانی بالا ببرند و حملات نقرس را تحریک کنند.
۲. فعالیت بدنی منظم:
ورزش منظم، به ویژه تمرینات هوازی متوسط (مانند پیادهروی، شنا یا دوچرخهسواری)، نه تنها به کاهش وزن کمک میکند، بلکه باعث بهبود سلامت عمومی و کاهش فشار بر مفاصل میشود.
توجه در زمان حمله: در طول حملات حاد نقرس، از فعالیت بدنی شدید که مفصل آسیبدیده را تحت فشار قرار میدهد، باید اجتناب کرد و به مفصل استراحت داد.
۳. مدیریت سایر شرایط پزشکی:
نقرس اغلب با سایر بیماریها مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماریهای قلبی و کلیوی و چربی خون بالا همراه است.
درمان همزمان: کنترل و درمان مؤثر این بیماریهای زمینهای، از جمله فشار خون و دیابت، برای مدیریت نقرس و پیشگیری از عوارض جدیتر، کاملاً ضروری است.
داروها: برخی داروها مانند آسپرین (با دوز پایین)، داروهای ادرارآور (دیورتیکها) و مهارکنندههای ACE ممکن است بر سطح اسید اوریک تأثیر بگذارند. هرگونه مصرف دارو باید با مشورت و اطلاع کامل پزشک متخصص (روماتولوژیست یا متخصص داخلی) باشد.
نقش درمان دارویی در پیشگیری
برای بسیاری از افراد مبتلا به نقرس، به ویژه آنهایی که حملات مکرر یا علائم شدید دارند، تنها تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی کافی نیست و نیاز به درمان دارویی است.
۱. داروهای کاهنده اسید اوریک (ULT - Urate-Lowering Therapy):
این داروها هسته اصلی پیشگیری طولانیمدت از حملات نقرس هستند.
مهارکنندههای زانتین اکسیداز: آلوپورینول و فبوکسوستات رایجترین داروهایی هستند که تولید اسید اوریک را در بدن کاهش میدهند.
داروهای افزاینده دفع اسید اوریک: مانند پروبنسید، که به کلیهها کمک میکنند تا اسید اوریک بیشتری دفع کنند.
۲. داروهای ضدالتهاب برای پیشگیری از حملات در شروع درمان:
هنگامی که درمان دارویی کاهنده اسید اوریک شروع میشود، ممکن است در ۶ تا ۱۲ ماه اول، خطر حملات نقرس به طور موقت افزایش یابد. بنابراین، پزشک ممکن است برای جلوگیری از این حملات، داروهای ضدالتهابی با دوز پایین تجویز کند:
کلشیسین: یک داروی ضدالتهابی قدرتمند که اغلب برای جلوگیری از حملات جدید نقرس استفاده میشود.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی: مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن، که در صورت عدم وجود منع مصرف، ممکن است با دوز پایین برای مدتی تجویز شوند.
۳. پیگیری منظم و مداوم:
آزمایش خون: لازم است سطح اسید اوریک خون به طور منظم توسط پزشک کنترل شود تا دوز دارو تنظیم شده و از رسیدن به هدف درمانی اطمینال حاصل گردد. درمان نقرس اغلب یک تعهد مادامالعمر است.
نکات پیشگیرانه در شرایط خاص
استرس: استرس شدید جسمی یا روانی میتواند یک محرک نقرس باشد. تمرینات آرامسازی و مدیتیشن توصیه میشود.
صدمات مفصلی: ضربه یا جراحت به یک مفصل میتواند باعث شروع حمله شود. از محافظت از مفاصل حساس اطمینان حاصل کنید.
سرما و کم آبی: قرار گرفتن در معرض سرمای شدید و کم آبی بدن، به ویژه پس از ورزش یا بیماری، میتواند خطر حملات را افزایش دهد.
نتیجهگیری و اهمیت مشاوره پزشکی
نقرس یک بیماری التهابی دردناک است که پیشگیری از آن عمدتاً بر پایه کاهش سطح اسید اوریک از طریق یک رژیم غذایی کمپورین، پرهیز از الکل و نوشیدنیهای قندی، و حفظ یک وزن سالم بنا شده است. با این حال، برای اکثر افراد، این تغییرات باید با درمان دارویی تحت نظر پزشک متخصص (روماتولوژیست) همراه باشد تا سطح اسید اوریک به هدف درمانی برسد و خطر آسیب دائمی مفصل (مانند توفی) به حداقل برسد.
هرگز درمان دارویی خود را بدون مشورت با پزشک متوقف یا تغییر ندهید، حتی اگر احساس بهبودی میکنید. مدیریت نقرس یک تلاش تیمی بین بیمار و متخصص بهداشت و درمان است تا زندگی بدون درد و عاری از حمله ممکن شود.
برای خرید و انتخاب کفش های اورجینال مناسب نقرس پا کلیک کنید
