آشنایی کامل با بیماری نقرس پا

نقرس (Gout) یک نوع شایع و بسیار دردناک از آرتریت التهابی است که اغلب مفاصل پا، به ویژه مفصل انگشت شست پا، را درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند با حملات ناگهانی و شدید درد، تورم، قرمزی و گرمای مفصل زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

۱. نقرس پا چیست؟

نقرس در اثر تجمع بیش از حد اسید اوریک (اورات) در بدن ایجاد می‌شود، وضعیتی که به آن هیپراوریسمی (Hyperuricemia) گفته می‌شود. اسید اوریک محصول جانبی تجزیه پورین‌ها است (پورین‌ها موادی شیمیایی هستند که به طور طبیعی در سلول‌های بدن و در برخی غذاها یافت می‌شوند).

به طور معمول، اسید اوریک در خون حل شده و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. اما وقتی تولید آن زیاد شده یا دفع آن به درستی صورت نگیرد، سطح آن در خون بالا می‌رود. در سطوح بالا، اسید اوریک می‌تواند به صورت کریستال‌های سوزنی‌شکل اورات مونوسدیم در مفصل و بافت‌های اطراف آن رسوب کند. این کریستال‌ها باعث تحریک و پاسخ التهابی شدید شده و در نتیجه حمله نقرس را ایجاد می‌کنند.

شایع‌ترین محل درگیری: در حدود نیمی از موارد، نقرس مفصل پایه انگشت بزرگ پا را درگیر می‌کند که به این حالت پوداگرا (Podagra) گفته می‌شود. سایر مفاصل پا مانند مچ پا، پاشنه و سایر انگشتان نیز ممکن است درگیر شوند.

۲. علل اصلی و عوامل خطر

علت اصلی نقرس، همانطور که ذکر شد، بالا رفتن سطح اسید اوریک است. اما عوامل مختلفی در این امر نقش دارند:

الف. عوامل رژیم غذایی:
مصرف بالای پورین: غذاهایی مانند گوشت قرمز، گوشت‌های اندام (جگر، قلوه)، برخی غذاهای دریایی (صدف، ساردین).
نوشیدنی‌های شیرین شده با فروکتوز: قند فروکتوز می‌تواند تولید اسید اوریک را افزایش دهد.
الکل: به ویژه آبجو و مشروبات الکلی، که هم تولید اسید اوریک را زیاد می‌کنند و هم دفع آن را مختل می‌سازند.

ب. شرایط پزشکی زمینه‌ای:
چاقی و اضافه وزن: افزایش وزن می‌تواند تولید اسید اوریک را افزایش و دفع آن را کاهش دهد.
فشار خون بالا (هایپرتنشن).
بیماری‌های کلیوی: کلیه‌ها وظیفه دفع اسید اوریک را دارند و اختلال در عملکرد آن‌ها منجر به تجمع اسید اوریک می‌شود.
سندروم متابولیک و دیابت.

ج. عوامل دیگر:
ژنتیک: سابقه خانوادگی ابتلا به نقرس، فرد را مستعدتر می‌کند.
جنسیت و سن: مردان بیشتر از زنان به نقرس مبتلا می‌شوند، و شیوع آن در مردان مسن‌تر بیشتر است.
برخی داروها: از جمله دیورتیک‌ها (قرص‌های آب)، آسپرین با دوز پایین و داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی.

۳. علائم و نشانه‌های نقرس پا

حملات نقرس اغلب ناگهانی و بدون هشدار، خصوصاً در طول شب، آغاز می‌شوند و معمولاً در عرض ۱۲ تا ۲۴ ساعت به اوج شدت خود می‌رسند.

علائم شایع عبارتند از:

درد شدید مفصلی: دردی ناگهانی، سوزاننده و طاقت‌فرسا که معمولاً در مفصل انگشت شست پا شروع می‌شود. این درد اغلب به حدی شدید است که حتی وزن یک پتو یا جوراب نیز غیرقابل تحمل است.
تورم و التهاب: مفصل آسیب‌دیده متورم شده و قرمز به نظر می‌رسد.
قرمزی و گرما: پوست روی مفصل درگیر، قرمز و بسیار داغ می‌شود.
حساسیت به لمس: مفصل به شدت حساس و دردناک شده و لمس کردن آن آزاردهنده است.
محدودیت حرکتی: به دلیل درد و تورم، حرکت دادن مفصل دشوار یا غیرممکن می‌شود.

حملات نقرس معمولاً بین چند روز تا دو هفته طول می‌کشند، حتی اگر درمان نشوند. پس از فروکش کردن حمله، پوست ناحیه درگیر ممکن است دچار پوسته پوسته شدن و خارش شود.

۴. مراحل پیشرفت نقرس

نقرس یک بیماری پیشرونده است که در صورت عدم درمان، از چند مرحله عبور می‌کند:

الف. هیپراوریسمی بدون علامت:
در این مرحله، سطح اسید اوریک در خون بالاست، اما هنوز هیچ علائمی از حمله نقرس یا آسیب مفصلی مشاهده نشده است. در این زمان درمانی نیاز نیست، اما کنترل رژیم غذایی و سبک زندگی توصیه می‌شود.

ب. نقرس حاد:
این مرحله شامل حملات ناگهانی و شدید درد و التهاب است. بین حملات، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد (دوره نقرس بین بحرانی/Intercritical Gout).

ج. نقرس مزمن یا توفیایی:
اگر نقرس درمان نشود، حملات مکررتر و شدیدتر می‌شوند. در نهایت، رسوبات بزرگ کریستال‌های اورات زیر پوست (به نام توفی یا Tophi) در مفاصل، غضروف‌ها و تاندون‌ها ایجاد می‌شوند. توفی‌ها توده‌هایی گچی‌شکل و بدون درد هستند که می‌توانند باعث تخریب مفصل، تغییر شکل دائمی و از دست دادن عملکرد شوند.

۵. تشخیص و درمان نقرس پا

الف. تشخیص:
تشخیص نقرس معمولاً بر اساس علائم بالینی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:

آزمایش خون: برای اندازه‌گیری سطح اسید اوریک خون.
تجزیه و تحلیل مایع مفصلی: دقیق‌ترین روش تشخیصی، کشیدن مقداری مایع از مفصل آسیب‌دیده و بررسی آن زیر میکروسکوپ برای مشاهده کریستال‌های اورات است.
تصویربرداری: عکس‌برداری با اشعه ایکس، سونوگرافی یا سی‌تی اسکن ممکن است برای بررسی آسیب‌های مفصلی یا وجود توفی‌ها استفاده شوند.

ب. درمان:
درمان نقرس به دو هدف اصلی تقسیم می‌شود: تسکین حمله حاد و پیشگیری از حملات بعدی و عوارض مزمن.

۱. درمان حملات حاد (برای تسکین درد و التهاب):
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی: مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن.
کلشی‌سین: دارویی مؤثر برای کاهش التهاب ناشی از نقرس، به ویژه اگر در ۲۴ ساعت اول حمله مصرف شود.
کورتیکواستروئیدها: در صورت عدم تحمل سایر داروها، ممکن است به صورت خوراکی یا تزریق مستقیم به مفصل تجویز شوند.

۲. درمان پیشگیری‌کننده (برای کاهش سطح اسید اوریک):
داروهای کاهش‌دهنده اسید اوریک (مانند آلوپورینول یا فبوکسوستات): این داروها با کاهش تولید اسید اوریک در بدن، از حملات بعدی جلوگیری می‌کنند و به مرور زمان باعث انحلال توفی‌ها می‌شوند.
داروهای افزایش‌دهنده دفع اسید اوریک (مانند پروبنسید).

ج. تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی:
نوشیدن آب کافی: کمک به دفع اسید اوریک از طریق کلیه‌ها.
محدود کردن پورین: اجتناب از گوشت‌های اندام، گوشت قرمز، غذاهای دریایی پرپورین و الکل.
کاهش مصرف فروکتوز: اجتناب از نوشابه‌های شیرین شده و آبمیوه‌های صنعتی.
کاهش وزن: حفظ وزن ایده‌آل برای کاهش سطح اسید اوریک و فشار بر مفاصل.
ورزش منظم: حفظ فعالیت بدنی متناسب با شرایط سلامتی.

۶. عوارض احتمالی

اگر نقرس به درستی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی شود:

نقرس توفیایی مزمن: آسیب دائمی مفاصل و تغییر شکل ناشی از رسوب توفی.
آسیب کلیوی و سنگ کلیه: تجمع اسید اوریک در کلیه‌ها می‌تواند باعث تشکیل سنگ‌های کلیوی یا آسیب جدی به بافت کلیه شود.
آسیب مفصلی: تخریب غضروف و استخوان مفصل در طول زمان.

نتیجه‌گیری:
نقرس پا یک بیماری دردناک اما قابل درمان و مدیریت است. تشخیص زودهنگام و پیروی از برنامه درمانی (شامل داروها و تغییرات سبک زندگی) برای کاهش حملات، تسکین درد و جلوگیری از آسیب دائمی مفاصل، حیاتی است. در صورت تجربه درد شدید و ناگهانی در مفاصل پا، مراجعه فوری به پزشک برای تشخیص و شروع درمان ضروری است.

برای خرید و انتخاب کفش های اورجینال مناسب نقرس پا کلیک کنید