بدنسازی برای چه افرادی مناسب نیست؟
ورزش بدنسازی و تمرینات مقاومتی یکی از محبوبترین و موثرترین روشها برای بهبود قدرت، ترکیب بدنی، و سلامت عمومی است. با این حال، شور و شوق برای دستیابی به اندامی ایدهآل نباید باعث شود که افراد بدون در نظر گرفتن شرایط سلامتی و فیزیکی خود وارد این عرصه شوند. در واقع، بدنسازی برای همه مناسب نیست و در برخی شرایط خاص، شروع یا ادامهی آن میتواند خطرات جدی به همراه داشته باشد.
۱. افراد مبتلا به مشکلات و بیماریهای قلبی-عروقی
قلب، موتور محرک بدن در ورزشهای قدرتی سنگین است. تمرینات مقاومتی شدید به طور موقت باعث افزایش شدید فشار خون و بار وارده بر قلب میشوند.
فشار خون بالا (کنترل نشده): افراد با فشار خون بالا که به خوبی کنترل نشده است، هنگام بلند کردن وزنههای سنگین ریسک پارگی عروق یا حملات قلبی را به شدت افزایش میدهند. افزایش ناگهانی فشار داخلی قفسه سینه (مانور والسالوا) در حین وزنهبرداری میتواند خطرناک باشد.
بیماریهای عروق کرونر یا سابقه سکته قلبی: این افراد باید از هرگونه فعالیت ورزشی پرفشار، به ویژه تمرینات ایزومتریک (ثابت نگه داشتن وزنه) و تمرینات با وزنه سنگین، دوری کنند، مگر اینکه با تأیید و تحت نظارت متخصص قلب باشند.
مشکلات دریچهای شدید (به خصوص تنگی دریچه آئورت): ورزشهای قدرتی سنگین در این بیماران ممنوع است، زیرا بار قلبی را به شدت بالا میبرد و میتواند نارسایی قلبی را تشدید کند.
نکته حیاتی: هر فردی که سابقه بیماری قلبی دارد، قبل از شروع بدنسازی باید تست ورزش بدهد و از پزشک متخصص خود مجوز کتبی دریافت کند.
۲. افراد دارای آسیبهای حاد و مزمن مفصلی و اسکلتی
ورزش بدنسازی مستقیماً بر مفاصل، تاندونها و استخوانها فشار وارد میکند. اگر فردی از قبل دچار ضعف ساختاری باشد، این فشارها میتوانند به آسیبهای غیرقابل جبران منجر شوند.
آرتروز یا استئوآرتریت پیشرفته: در مفاصل آسیبدیده (به خصوص زانو، کمر و شانه)، وزنهبرداری میتواند فرسایش غضروف و درد را تشدید کرده و منجر به التهاب حاد شود.
دیسک کمر و گردن (فتق دیسک): حرکاتی مانند اسکات سنگین، ددلیفت، پرسهای سنگین و حتی دراز و نشستهای نادرست، میتوانند فشار زیادی به مهرهها و دیسکها وارد کرده و وضعیت دیسک بیرونزده را وخیمتر کنند، گاهی اوقات به جراحی منجر شود.
پوکی استخوان شدید (استئوپروز): انجام حرکات پرفشار و تحمل وزنههای سنگین، به جای تقویت استخوان، ریسک شکستگیهای فشاری را، به ویژه در ستون فقرات، افزایش میدهد.
آسیبهای حاد ورزشی (مانند کشیدگی و پارگی تاندون یا رباط حاد): تا زمان بهبودی کامل و تأیید فیزیوتراپیست یا پزشک، تمرین بر روی ناحیه آسیبدیده ممنوع است و باید با تمرینات توانبخشی سبک و هدفمند جایگزین شود.
۳. افراد دارای مشکلات کلیوی و کبدی
بدنسازی حرفهای معمولاً با مصرف پروتئین بسیار بالا و در برخی موارد، استفاده از مکملها و داروهای خاص همراه است.
بیماریهای کلیوی (نارسایی کلیه): رژیمهای غذایی بدنسازی اغلب شامل مصرف پروتئین بسیار بالاتر از حد نرمال هستند. این بار پروتئینی میتواند فشار زیادی بر کلیههای بیمار وارد کرده و عملکرد آنها را بدتر کند، زیرا کلیه مسئول فیلتر کردن محصولات جانبی متابولیسم پروتئین است.
مصرف دارو و مکملهای پرخطر: متأسفانه، برخی ورزشکاران به سراغ داروهای استروئیدی آنابولیک یا مکملهای غیراستاندارد میروند که میتواند سمیّت کبدی و کلیوی ایجاد کند. در افراد دارای ضعف زمینهای این اندامها، عواقب آن بسیار وخیمتر است.
۴. افراد با اختلالات تغذیهای و اختلال در تصور بدنی
جنبه روانی بدنسازی و تمرکز افراطی بر ظاهر، برای برخی افراد نه تنها مفید نیست بلکه میتواند مخرب باشد.
بیاشتهایی معکوس یا نارسایی عضلانی: این اختلال روانی که گاهی اوقات به نام "بیگورکسیا" شناخته میشود، باعث میشود فرد، با وجود داشتن عضلات بزرگ، خود را کوچک و ضعیف ببیند. بدنسازی افراطی در این افراد میتواند به وسواس، تمرین بیش از حد و استفادهی خطرناک از مواد نیروزا منجر شود.
بیاشتهایی عصبی یا بولیمیا: در مراحل حاد این بیماریها، بدن فرد دچار سوءتغذیه شدید، ضعف عضلانی و کاهش تراکم استخوان است. فعالیت پرفشار بدنسازی در این حالت میتواند منجر به آسیبدیدگی شدید، افت قند خون و حتی مشکلات ریتم قلبی شود.
۵. نوجوانان زیر سن بلوغ کامل (به ویژه تمرینات سنگین)
اگرچه ورزش کردن در هر سنی مفید است، اما بدنسازی سنگین در دوران قبل از بلوغ کامل باید با احتیاط فراوان انجام شود.
آسیب به صفحات رشد: در نوجوانانی که هنوز صفحات رشد استخوانیشان بسته نشده، بلند کردن وزنههای بسیار سنگین یا انجام نادرست حرکات میتواند به صفحات رشد (به خصوص در اطراف مفاصل بزرگ) آسیب برساند و در نتیجه، رشد طولی استخوانها را مختل کند یا منجر به آسیبهای دائمی مفصلی شود.
عدم آگاهی از تکنیک صحیح: بسیاری از نوجوانان بدون مربیگری صحیح به سمت وزنههای سنگین میروند که این امر ریسک آسیبهای اسکلتی-عضلانی مانند فتق، کشیدگی یا پارگی عضلات و تاندونها را به شدت افزایش میدهد.
توصیه: در این گروه سنی، تمرکز باید بر تقویت عضلات با وزن بدن، کششها و وزنههای سبک با تکرار بالا باشد و تمرینات سنگین باید تا پس از اتمام دوره بلوغ (حدود ۱۶ تا ۱۸ سالگی) به تعویق بیفتد.
۶. افرادی که از اصول صحیح تمرین و ریکاوری غافلند (خطر بیش تمرینی)
اگرچه این یک وضعیت پزشکی نیست، اما یک روش زندگی ناسالم در بدنسازی است که میتواند به سلامتی آسیب بزند.
تمرین بیش از حد: اصرار بر تمرین روزانه و شدید بدون استراحت کافی (ریکاوری)، منجر به عوارض جدی میشود:
افت سیستم ایمنی: افزایش مکرر کورتیزول و تضعیف سیستم دفاعی بدن، فرد را مستعد بیماریهای ویروسی و عفونی میکند.
اختلالات هورمونی: نامنظم شدن ترشح هورمونها (مانند کورتیزول و تستوسترون) که منجر به کاهش انرژی، اختلال خواب، افسردگی و کاهش میل جنسی میشود.
فرسودگی روحی و جسمی: خستگی مزمن، بیحوصلگی و تبدیل ورزش از یک لذت به یک اجبار طاقتفرسا.
تغذیه ناکافی یا نامتعادل: پیروی از رژیمهای غذایی سختگیرانه برای کات و حجمگیری بدون دانش کافی، میتواند منجر به کمبود مواد مغذی حیاتی و آسیب به متابولیسم شود.
جمعبندی
ورزش بدنسازی میتواند یک مسیر عالی برای بهبود کیفیت زندگی، افزایش متابولیسم، تقویت استخوانها و افزایش اعتماد به نفس باشد. با این حال، همانند یک شمشیر دولبه عمل میکند.
افرادی که دارای بیماریهای زمینهای قلبی، مفصلی، کلیوی یا اختلالات روانی مرتبط با تصور بدنی هستند، یا نوجوانانی که هنوز در حال رشدند، باید با احتیاط کامل و تحت نظارت متخصصان عمل کنند.
قانون اصلی برای هر فردی که قصد دارد بدنسازی را به طور جدی دنبال کند، این است: قبل از شروع، حتماً با پزشک خود مشورت کنید و یک مربی حرفهای و با دانش استخدام نمایید تا برنامه تمرینی و تغذیهای شما را بر اساس وضعیت جسمی و محدودیتهای خاص شما تنظیم کند. عدم توجه به این هشدارها میتواند به عواقب جبرانناپذیر سلامتی منجر شود.
برای خرید و انتخاب کفشهای اورجینال مناسب بدنسازی کلیک کنید
